Οκτώβριος, ο Πυανεψιών

 

Ο Οκτώβριος παράγεται απ' τη λατινική October, που σημαίνει όγδοος. Αρχικά ήταν ο όγδοος μήνας στο ρωμαϊκό ημερολόγιο και μετά την καθιέρωση του Ιανουαρίου ως πρώτου, έγινε δέκατος. Ηταν και ο τέταρτος μήνας του αττικού έτους.
Ονομάστηκε Πυανεψιών από τα ιερά Πυανέψια ή Πυανόψια, εορτή προς τιμήν του Απόλλωνα. Κάθε χρόνο στις 7 Πυανεψιώνα (Οκτωβρίου), εορτή του Απόλλωνα, οι Αθηναίοι έβραζαν κουκκιά και άλλα όσπρια σε μια χύτρα, προσφέροντάς τα σε κοινή συνεστίαση ευχόμενοι «καλή σπορά». Το ίδιο συμβαίνει και σήμερα σε ορισμένα χωριά (Σάμος κ.ά.).
Ο λαός κατά τα συνηθισμένα τού έδωσε και τα δικά του ονόματα:
Τον λέει Αγιοδημήτρη ή Αι-δημητριάτη, αφού η πιο μεγάλη γιορτή είναι του Αγίου Δημητρίου, λέγεται και Μπρουμάρης (=ομιχλώδης, σκοτεινός), Παχνιστής (από την πάχνη που πέφτει στους αγρούς) και Σπαρτός, αφού είναι ο μήνας που θ' αρχίσει η σπορά. Λέμε θ' αρχίσει, γιατί η σπορά δεν γίνεται μόνο τον Οκτώβριο, αλλά προετοιμάζεται από τον Σεπτέμβριο με τα πρωτοβρόχια και συνεχίζεται μέχρι τα Χριστούγεννα.
Στην Κω μόλις άρχιζαν να πέφτουν οι πρώτες σταγόνες, ξεχύνονταν στο δρόμο τα παιδιά, πιάνονταν χέρι χέρι και χορεύοντας τραγουδούσαν:
Ψιχαλίζει, λίζει, λίζει,
και το μάρμαρο ποτίζει
κι η νονά μου κοσκινίζει
να μου κάνει το κουλούρι
να το βάλω στο πιθάρι
να το φάω το Γενάρη.

http://unews.pathfinder.gr/culture/oktobrios-o-pyanepsion.html