Πλοία στην... πρίζα!

Η θάλασσα, είτε το αποδεχόμαστε είτε όχι, βρίσκεται μέσα στα γονίδια, στο DNA του Έλληνα. Η σχέση του μαζί της είναι υπόθεση αιώνων και το υγρό στοιχείο πλην ελαχίστων εξαιρέσεων- τον συντροφεύει δια βίου.
Δεν είναι, λοιπόν, καθόλου παράξενη ούτε προκαλεί έκπληξη η κυριαρχία των Ελλήνων στο χώρο της εμπορικής ναυτιλίας, η οποία διατηρείται ακόμα και σήμερα: η ράτσα μας πρωταγωνιστεί σε όλες τις εξελίξεις, βρίσκεται μέσα στα κέντρα λήψης των αποφάσεων, επιδρά καθοριστικά στη διαμόρφωση των τάσεων, που με τη σειρά τους επηρεάζουν τις μελλοντικές εξελίξεις.
Πού αλλού, λοιπόν, θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα Κέντρο Αριστείας για έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη στο χώρο της ναυτιλίας, παρά στη χώρα μας, όπου γονίδια, χέρια και μυαλά... «μυρίζουν θάλασσα»!

Όπερ και εγένετο!

Μ' όλα αυτά τα δεδομένα κατά νου (την έξωθεν καλή μαρτυρία, τις παραδόσεις της φυλής, την αναμφισβήτητη τεχνογνωσία, τη διαθεσιμότητα υψηλού επιπέδου ανθρώπινου δυναμικού), η Σχολή Ναυπηγών Μηχανολόγων Μηχανικών του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου πρότεινε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή τη δημιουργία εδώ ενός Κέντρου Αριστείας στην περιοχή της Ναυτικής Ηλεκτρολογίας, σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, καθώς και τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής κοινότητας για την έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη του «Πλήρως Εξηλεκτρισμένου Πλοίου» (All Electric Ship AES).
Η πρόταση έγινε δεκτή (ήταν μια από τις 14 που τελικά πέρασαν τις «συμπληγάδες» των Βρυξελλών, από τις 254 που είχαν υποβληθεί) και το πρόγραμμα MarineLive (Marine Electrical Initiative) έλαβε σημαντική συγχρηματοδότηση από το 7ο πρόγραμμα Πλαίσιο της ΕΕ, ύψους 1,94 εκατ. €, για να υλοποιήσει σε διάστημα τριών χρόνων (2010-2013) τις υποσχέσεις του και σε τελευταία ανάλυση- να συμβάλει ουσιαστικά στην εξέλιξη του «πλοίου του μέλλοντός» μας το οποίο, όπως όλα δείχνουν, θα είναι... στην πρίζα!

Λύση στα προβλήματα

«Γιατί το θέλουμε αυτό;» ήταν η ερώτηση που έκανα πρώτη-πρώτη στον Γιάννη Προυσαλίδη, τον αναπλ. καθηγητή της Σχολής Ναυπηγών Μηχανολόγων Μηχανικών (ΣΝΜΜ, στο εξής) και συντονιστή αυτού του διεθνούς ερευνητικού προγράμματος, στο οποίο -εκτός του ΕΜΠ- συνεισφέρουν τις ιδέες και την τεχνογνωσία τους αρκετοί συνεργαζόμενοι φορείς από τον ευρωπαϊκό χώρο, αλλά και τις Ηνωμένες Πολιτείες όπου επενδύονται πολλά χρήματα από ιδιώτες και το Πολεμικό Ναυτικό στο ανάλογο μακροχρόνιο Electric Ship Research & Development Consortium (ESRDC).
«Γιατί την ηλεκτρική ενέργεια τη γνωρίζουμε καλά και την ελέγχουμε καλύτερα», ήταν η λακωνική απάντησή του, την οποία ανέλυσε βέβαια περισσότερο στη συνέχεια, λύνοντας τις (πολλές!) απορίες μου και ρίχνοντας φως σ' ένα χώρο (τα έγκατα του πλοίου) που συνήθως δεν απασχολεί ιδιαίτερα το ευρύ κοινό.
Στις κάμποσες ώρες που περάσαμε μαζί, τόσο στο ΕΜΠ όσο και στους χώρους συναντήσεων των ομάδων εργασίας (γιατί, η προετοιμασία του αφιερώματος που τώρα διαβάζετε, κράτησε σχεδόν ένα χρόνο...), αποσαφηνίστηκαν πολλά και εξηγήθηκαν περισσότερα.
Όπως, για παράδειγμα, ότι η έννοια του «Πλήρως Εξηλεκτρισμένου Πλοίου» (AES) δεν αφορά μονάχα την αρχή της ηλεκτρικής πρόωσης (δηλαδή, την περιστροφή του άξονα της έλικας από έναν ηλεκτρικό κινητήρα αυτό υπάρχει από πολλές δεκαετίες), αλλά τη διεύρυνσή της, με τον εξηλεκτρισμό όλων των διατάξεων κατανάλωσης ισχύος, στις οποίες περιλαμβάνονται οι αντλίες, οι συμπιεστές και τα κάθε λογής συστήματα αυτοματισμού, τα οποία αφθονούν πλέον στα σύγχρονα πλοία.
Αποτέλεσμα αυτής της εξέλιξης, είναι το μελλοντικό AES να χαρακτηρίζεται από σημαντικά πλεονεκτήματα, όπως η αυξημένη δυνατότητα ελιγμών, ο ακριβής έλεγχος της ταχύτητας και της θέσης του πλοίου, η εξοικονόμηση χώρου και ανθρώπινων πόρων (καθώς χρειάζονται λιγότερα, αλλά βεβαίως πιο εξειδικευμένα μέλη του πληρώματος) και άλλος ένας ιδιαίτερα σημαντικός παράγοντας- τα χαμηλότερα επίπεδα εκπομπών θορύβου και αερίων ρύπων!
Μ' άλλα λόγια, μπορούμε να προσδοκούμε πολύ πιο «πράσινες» θαλάσσιες μεταφορές στο μέλλον, πολύ περισσότερο αν αξιοποιηθούν εναλλακτικές πηγές ενέργειας (όπως τα φωτοβολταϊκά συστήματα και οι ανεμογεννήτριες) για την παραγωγή της ηλεκτρικής ενέργειας που κινεί τα πλοία, αντί των πετρελαιομηχανών οι οποίες τροφοδοτούν σήμερα τις γεννήτριες.
Ευνόητο και μάλα επιδιωκόμενο αποτέλεσμα όλων αυτών των θετικών εξελίξεων, τα αισθητά χαμηλότερα επίπεδα κόστους λειτουργίας και συντήρησης των πλοίων, επιχείρημα που εξηγεί γιατί η παγκόσμια ναυτιλιακή κοινότητα (και πρώτοι-πρώτοι οι Έλληνες εφοπλιστές) παρακολουθεί με ιδιαίτερο ενδιαφέρον την πορεία του MarineLive και των παρόμοιων ερευνητικών προσπαθειών ανά τον κόσμο...
Άλλωστε, η σταδιακή αποδοχή της τεχνολογίας AES από την ελληνική και την ευρωπαϊκή ναυτιλία θα έχει ως αποτέλεσμα τη σημαντική βελτίωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των θαλάσσιων μεταφορών (κάτι που μετράει ιδιαίτερα σε μια εποχή κατά την οποία όλο και συχνότερα «ο ρυπαίνων πληρώνει»...) η οποία θα συνοδευτεί από τη βελτίωση της κατάρτισης του τεχνικού προσωπικού της ναυτιλίας.

Σημαντικές δράσεις

Η προσπάθεια βρίσκεται λίγο μετά τη μέση, όμως, έχουν ήδη γίνει πολλά και σημαντικά: έχει, για παράδειγμα, ήδη αγοραστεί και εγκατασταθεί ο αναγκαίος εξοπλισμός κι έχουν αναβαθμιστεί άλλες διατάξεις στη ΣΝΜΜ του ΕΜΠ, προκειμένου να στηθεί ένα ακριβές (και, δυστυχώς, ακριβό αφού το κόστος του έφτασε το μισό εκατ. ευρώ) ολοκληρωμένο σύστημα προσομοίωσης του ηλεκτρικού δικτύου ενός πλοίου, με όλα τα συμπαρομαρτούντα γεννήτριες, φορτία, ψηφιακά συστήματα ελέγχου/διαχείρισης- και διπλό δίκτυο διακίνησης δεδομένων, ώστε να δοκιμάζονται μέσω αυτού οι παράμετροι και οι δυνατότητες κάθε υποσυστήματος, να σκηνοθετούνται «επεισόδια» και «περιστατικά», τα οποία μπορούν να συμβούν στη θάλασσα, και να δημιουργούνται τα ανάλογα σενάρια αντιμετώπισής τους.
Παράλληλα, ενισχύονται οι συνεργασίες του ΕΜΠ με κορυφαίους επιστημονικούς και επιχειρηματικούς οργανισμούς του τομέα, προσελκύονται ερευνητές απ' όλη την Ευρώπη και όχι μόνο, διοργανώνονται εκδηλώσεις για την ανταλλαγή απόψεων και τη διάχυση/επεξεργασία των ως τώρα ερευνητικών αποτελεσμάτων κλπ.

Λαμπρές οι προοπτικές

Γενικά, η Ευρώπη όπως έμαθα ρωτώντας κι εγώ τους αρμοδίους- τα πάει πολύ καλύτερα από τον υπόλοιπο κόσμο στο θέμα των κινητήρων για ναυτιλιακές εφαρμογές. Δυο μεγάλες κατασκευάστριες (ονόματα δεν λέμε, αλλά είναι γνωστές στους παροικούντες την Ιερουσαλήμ) ελέγχουν περίπου το 80% της παγκόσμιας αγοράς. Επομένως, η «γηραιά» ήπειρος έχει λόγο σ' αυτό το χώρο και όλα δείχνουν πως θα συνεχίσει να έχει και στο μέλλον, αφού προφανώς παρακολουθούνται τα τεκταινόμενα στο MarineLive.
Όπως παρακολουθούν και οι Έλληνες εφοπλιστές, οι οποίοι «τείνουν ευήκοο ους» χωρίς καθόλου να αποκλείεται μια συνεργασία τους στο μέλλον με το ΕΜΠ, που έτσι κι αλλιώς συνεχίζει να «κερδίζει» συναφή παράπλευρα έργα και ερευνητικά προγράμματα από την ΕΕ, «πατώντας» στην ως τώρα επιτυχία του.
Φυσικά, μια τέτοια εξέλιξη μόνο καλό μπορεί να κάνει στους φοιτητές του, αφού αναμένεται να αναβαθμίσει το επίπεδο κατάρτισης των αποφοίτων της ΣΝΜΜ, αλλά και τη θέση της Σχολής στο ευρωπαϊκό ερευνητικό περιβάλλον...
Γιατί, κι αυτό το επεσήμανε μετ' επιτάσεως ο Γιάννης Προυσαλίδης στη διάρκεια της συνομιλίας μας, και σ' αυτόν τον τομέα, από μυαλά πάμε καλά!

Η ερευνητική ομάδα του ΕΜΠ στο πρόγραμμα MarineLive

• Ι. Προυσαλίδης, Αν. Καθηγητής ΕΜΠ
• Λ. Καϊκτσής, Αν. Καθηγητής ΕΜΠ
• Χ. Φραγκόπουλος, Καθηγητής ΕΜΠ
• Χ. Παπαδόπουλος, Λέκτορας ΕΜΠ
• Δ. Λυρίδης, Επ. Καθηγητής ΕΜΠ
• Ν. Βεντίκος, Επ. Καθηγητής ΕΜΠ
• Γ. Γρηγορόπουλος, Καθηγητής ΕΜΠ
• Γ. Πολίτης, Αν. Καθηγητής ΕΜΠ
• Γ. Τριανταφύλλου, Καθηγητής ΕΜΠ
• Δρ Γ. Τσουράκης, Μεταδιδακτορικός Ερευνητής
• Δρ Γ. Αντωνόπουλος, Μεταδιδακτορικός Ερευνητής
• Δρ Χ. Πάτσιος, Μεταδιδακτορικός Ερευνητής
• Δρ Ι. Κομπούγιας, Μεταδιδακτορικός Ερευνητής
• Δρ. Ε. Ευσταθίου, Μεταδιδακτορικός Ερευνητή
• Δρ Γ. Γρέκας, Μεταδιδακτορικός Ερευνητής
• Δρ Κ. Αϊβαλής, Μεταδιδακτορικός Ερευνητής

http://technologein.pathfinder.gr/electric-ship